O kwantach inaczej

Czy potrzebna jest kolejna książka o fizyce kwantowej, skoro na rynku jest ich sporo? Oczywiście że tak, ponieważ każda z nich opisuje ten temat zupełnie inaczej, a więc rzuca nowe światło na tę trudną dziedzinę. Tim James jest nauczycielem chemii i fizyki w szkole średniej, ale jednocześnie znakomitym popularyzatorem nauk ścisłych. Muszę przyznać, że tę książkę czyta się znakomicie. Mimo że porusza naprawdę trudne tematy, jest napisana lekko, a kwestie naukowe są gęsto przetykane dowcipnymi wstawkami. Co ważne – James nie zaczyna swojej opowieści w XX w., gdy rodziła się fizyka kwantowa. Dowiecie się z niej o tym, jak to starożytny grecki filozof Empedokles jako pierwszy zaczął rozważać, czym tak naprawdę jest światło i jak to się dzieje, że widzimy. Poznamy eksperymenty Newtona oraz do dziś nie do końca wyjaśnione doświadczenie z dwiema szczelinami Younga. James opowiada o „katastrofie ultrafioletowej” Ehrenfesta i gładko przechodzi do ojca kwantów – Plancka. Choć książka nie jest zbyt gruba, znajdziemy tam wszystkie istotne tematy: od teorii Schrödingera i Heisenberga przez Einsteina aż do teleportacji i wehikułów czasu. Ba, dowiemy się, co wspólnego mają z sobą fizyka kwantowa i utwór „Summer Nights” śpiewany przez Olivię Newton-John w musicalu „Grease”. Bardzo elegancko wyjaśnione są problemy cząstek elementarnych, efekt tunelowy (rzadko omawiany w literaturze popularnej), jak też wielki, trwający do dziś spór o interpretację kopenhaską mechaniki kwantowej. Ba, udało się tu wcisnąć całkiem zgrabny rozdział omawiający diagramy Feynmana i elektrodynamikę kwantową. Na samym końcu znajdziemy też nieco uwag o tym, jak trudno stworzyć uniwersalną teorię wszystkiego – czyli powiązać teorię kwantów z grawitacją.

Polecam tę książkę wszystkim zainteresowanym współczesną fizyką.

Tim James, Fundamentalnie. Tak fizyka kwantowa i fizyka cząstek elementarnych wyjaśnia wszystko (oprócz grawitacji), przeł. Tomasz Krzysztoń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2020