Kwanty ukojenia

Jeśli nie rozumiesz mechaniki kwantowej, nie martw się. Wybitny fizyk i popularyzator nauki Richard P. Feynman powiedział kiedyś: „Mogę z pewnością powiedzieć, że nikt nie rozumie mechaniki kwantowej”. Mam wrażenie, że miał sporo racji. Co prawda wielcy teoretycy wyprowadzili odpowiednie równania, ale ich interpretacja od niemal stu lat jest przedmiotem wielkich debat. Czy elektron jest falą, czy też cząstką? A może raz tym, a raz tamtym, a wszystko zależy od tego, co mierzymy? Od razu napiszę: książka Gribbina nie da wam odpowiedzi na te pytania, bo z definicji dać ich nie może. Ten brytyjski astrofizyk i świetny popularyzator nauki oferuje jednak sześć „kwantów ukojenia” (oczywiste nawiązanie do filmu o Bondzie – „Quantum of Solace”). W kolejnych rozdziałach omawia sześć znanych interpretacji mechaniki kwantowej – od klasycznej już dziś kopenhaskiej, stworzonej przez Nielsa Bohra, przez falę pilotującą oraz dekoherencję aż do wieloświata. Jeśli odstraszają was same nazwy, proponuję tym bardziej zajrzeć do tej niezbyt grubej książki. Wszystko jest wyjaśnione przystępnym językiem, nie ma tam żadnych skomplikowanych wzorów matematycznych. Poznacie też klasyczny eksperyment Younga – przepuszczanie światła przez dwie blisko położone szczeliny. W XIX w. nie budził on specjalnych kontrowersji, ale gdy zaczęto zamiast światła używać strumienia elektronów, wszystko się zmieniło, ponieważ uzyskiwane wyniki zaczynały być absurdalne (z punktu widzenia fizyki klasycznej oczywiście). I znów zacytuję Feynmana: mam nadzieję, że zaakceptujecie naturę taką, jaka jest – absurdalną.

Serdecznie polecam tę książkę każdemu, kto choć trochę interesuje się fizyką współczesną. Może uda się wam znaleźć ukojenie.

John Gribbin, Sześć niemożliwych rzeczy. Kwanty ukojenia i tajemnice subatomowego świata, przeł. Adam Tuz, Prószyński i S-ka, Warszawa 2020