Davies: Brytyjczyk, Anglo-Walijczyk i Polak

Brytyjski historyk od lat związany z Polską, kandydat do Nagrody Nobla, doktor honoris causa trzech polskich uniwersytetów, profesor zwyczajny University College w Londynie, postanowił zasiąść w fotelu i poddać się swoistemu strumieniowi świadomości, by opisać swoje dotychczasowe życie. Nagrywa improwizowany monolog, błądząc myślami pomiędzy apteką ojca w odległym miasteczku Bolton, pierwszym zachwytem Krakowem, trudnymi miłościami, zbitkami wspomnień. Koncepcja wolnych myśli trudno poddaje się jednak transkrypcji na tekst czytany. Ostateczny kształt książce nadaje zatem cykl rozmów przeprowadzonych z Daviesem przez Joannę Gromek-Illg oraz Macieja Gablanowskiego. Nie jest to jednak wywiad rzeka ani typowa autobiografia. Sztuczne przekształcenie zapisu rozmów na tekst subiektywny w połączeniu z tłumaczeniami fragmentów spisanych przez samego autora w języku angielskim daje dość niespójne dzieło o nierównej kadencji, momentami męczące detalicznością wspomnień. Zdarzają się jednak fragmenty wciągające, doskonale oddające chociażby dawny klimat przemysłowych miast Anglii, czy ciekawe spostrzeżenia młodego studenta, po raz pierwszy oglądającego świat zamknięty za żelazną kurtyną. Książka odpowiada też na pytania od zawsze dręczące czytelników Daviesa, spośród których na pierwszy plan wysuwa się jedno: dlaczego Polska? Odpowiedź jest zaskakująca: ponieważ grupa studentów, w której w 1962 r. znajdował się młody Davies, nie została wpuszczona... do Związku Radzieckiego.

„Sam o sobie” to doskonała książka dla tych, którzy chętnie wsłuchują się w długie wywody gawędziarzy, nie czując potrzeby dążenia do błyskotliwych puent. Tych w owej pozycji niestety jak na lekarstwo.

Norman Davies, Sam o sobie, Znak, Kraków 2019