Młot na fanatyków

Młot na fanatyków

materiały prasowe

Wybitny pisarz izraelski Amos Oz wydał skromny objętościowo zbiór trzech esejów, w którym mierzy się z problemami politycznymi, moralnymi i tożsamościowymi swojego narodu. Przy czym jego wywody mają walor uniwersalny. Esej „Do fanatyków”, który daje tytuł całej książce, wydaje się najważniejszy. Oz przedstawia tu przenikliwy portret różnych form i przejawów współczesnego fanatyzmu, dostrzegając z niepokojem nasilenie zjawiska.

Paradoksem dotykającym właściciela osobowości fanatycznej ma być, wedle pisarza, jego osobliwy altruizm. „Fanatyk – pisze Oz – dąży niestrudzenie do tego, by cię ulepszyć, otworzyć ci oczy, żebyś i ty ujrzał światło. W istocie pod tym względem fanatyk jest zdumiewającym altruistą, człowiekiem wyzbytym egoizmu: interesuje się tobą znacznie bardziej niż samym sobą”. Z owego zmutowanego przedziwnie altruizmu wynika inna cecha fanatyka: uniwersalizm pojmowany oryginalnie – uniwersalne są bowiem jego postawy, poglądy i opinie. Fanatyk chce jakby rozszerzyć siebie na świat cały, nałożyć swe fobie na wszystkich innych.

Oz zwraca też uwagę na zaraźliwość postawy fanatycznej. Szczególnie łatwo jest zapaść na to schorzenie podczas prób jego zwalczania – absolutyzowanie własnego stanowiska, nawet w słusznej sprawie, osłabia system immunologiczny naszej wewnętrznej przyzwoitości.

Na uwagę zasługuje również esej „Światła, nie światło”, w którym autor zastanawia się nad tożsamością Żydów, ich cechami pozytywnymi i negatywnymi; tekst bywa okrutnie przenikliwy, ale ma też walory humorystyczne.

Wreszcie ostatni tekst tomiku odwołuje się do izraelskich aktualiów. Pisarz niezwykle krytycznie odnosi się do konfliktu izraelsko-palestyńskiego, porównuje go do „krwawiącej rany, w którą wali się kijem, by przestała krwawić”.

Amos Oz, Do fanatyków. Trzy refleksje, przeł. Leszek Kwiatkowski, Rebis, Poznań 2018

Wiedza i Życie 1/2019 (1009) z dnia 01.01.2019; Książki. Recenzje; s. 75

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną