materiały prasowe
Człowiek

Noblistka w afekcie

Książka Magdaleny Niedźwiedzkiej o Marii Skłodowskiej-Curie to powieść biograficzna, obejmująca lata 1911–1913, a w retrospekcjach cofająca się do dzieciństwa i młodych lat odkrywczyni radu i polonu.

Autorka koncentruje się na romansie Skłodowskiej z żonatym fizykiem Paulem Langevinem, ojcem czworga dzieci, permanentnie zdradzającym żonę. Słynna noblistka była tylko jedną z jego zdobyczy, a nadzieje Marii na trwały związek spełzły w końcu na niczym. Prasa bulwarowa wywołała skandal, publikując wykradzione listy kochanków i „broniąc” porządną francuską rodzinę przed nieznającą skrupułów cudzoziemką.

Powieść pełna jest więc dialogów między osobami zaangażowanymi w romans oraz scen prześladowania Marii przez prasę i rozmiłowanych w cnocie paryżan. Francja ukazana została jako kraj z dzisiejszego punktu widzenia mało tolerancyjny, niezdolny do sprawiedliwej oceny sporu. Kwestie naukowe wskutek takiego wyboru autorki są potraktowane marginalnie, mimo że początek XX w. to okres dla fizyki przełomowy. Z prominentnych fizyków poza Langevinem, Piotrem Curie i epizodycznym Rutherfordem na pierwszym planie występuje Einstein. Przyszły odkrywca ogólnej teorii względności został przedstawiony jako namolny lowelas, który ni to podziwia Marię, ni to chciałby ją uwieść. Takie ujęcie nie bardzo pasuje do biografii uczonego, które czytałem.

Oczywiście prace Piotra Curie i Marii zostały w książce zasygnalizowane, ale głównym celem było chyba ukazanie naszej noblistki jako osoby kpiącej z konwenansów i odrzucającej ograniczenia epoki. Gdy w związku ze skandalem sugerowano jej, żeby nie zjawiała się na wręczaniu Nagrody Nobla albo z niej zrezygnowała, odpisała, że nie widzi związku między swym życiem osobistym a działalnością naukową. Autorce udało się zatem pokazać Marię jako wielką uczoną, pokorną wobec tajemnic świata materialnego, ale hardą i nieugiętą w konfrontacji poglądów na życie. I taka prawdopodobnie była.

Magdalena Niedźwiedzka, Maria Skłodowska-Curie, Prószyński Media, Warszawa 2017

Wiedza i Życie 4/2017 (988) z dnia 01.04.2017; Książki. Recenzje; s. 75